Inleiding
Bij het vaststellen van de Kadernota 2026-2029 heeft de gemeenteraad een deel van de beschikbare middelen uit de Ruimtelijke investeringsstrategie Amersfoort (RISA) toebedeeld aan projecten. Er wordt de aankomende vier jaar € 72 miljoen geïnvesteerd vanuit de RISA in diverse ruimtelijke projecten. Voor de periode tot 2040 is er tussen de € 1.200- € 1.300 miljoen aan investeringen nodig, waarvan nog € 600- € 700 miljoen ongedekt. Waarvoor in de basis naar de RISA wordt gekeken.
Beleidskader / algemene uitgangspunten
Om de ambitie ‘gezond samenleven’ van de Amersfoortse Omgevingsvisie daadwerkelijk te kunnen realiseren, zijn forse investeringen nodig in de groei van de stad. Niet alleen binnen gebiedsontwikkelingen maar ook daarbuiten. Op terreinen als mobiliteit, energie en circulariteit zijn transities nodig. Daarnaast moeten Amersfoorters kunnen recreëren en werken in de stad en moet het voorzieningenaanbod op peil blijven. De groei van de stad vraagt daarnaast om rekening te houden met dier en natuur, waarin vraagstukken rond klimaatverandering niet worden vergeten. Deze opgaven gelden niet alleen voor de groei van de stad. Ook in de bestaande stad moeten meerdere transities plaatsvinden op het gebied van mobiliteit, energie en circulariteit. Daarnaast is klimaatproblematiek, zoals hittestress, ook aanwezig in de bestaande stad. De RISA helpt de investeringsopgave die voortkomt uit al deze vraagstukken te faciliteren:
1. De RISA biedt overzicht in wat (concrete projecten/opgaven), wanneer (fasering en volgorde) en hoe (investeringsopgave) de gemeente Amersfoort de ambities uit de Omgevingsvisie ‘gezond samenleven’ kan realiseren.
2. De RISA is een hulpmiddel voor het college met een ondersteunend afwegingskader om keuzes te kunnen maken in de fasering van projecten en te prioriteren welke projecten ruimtelijke investeringen vragen.
Om onderscheid te maken tussen welke projecten wel vanuit de RISA kunnen worden gedekt en welke niet, is een aantal uitgangspunten gehanteerd. Deze uitgangspunten zijn in lijn met eerdere communicatie over de RISA. De uitgangspunten voor de afbakening zijn:
- Het project betreft een investering.
- Het project draagt bij aan de ambities en doelen uit de Omgevingsvisie.
- Het project heeft betrekking op de fysieke leefomgeving.
- Het project betreft een nieuwe investering; vervangingsinvesteringen (waaronder het MJOP) maken geen onderdeel uit van de RISA.
Deze afbakening geldt ook voor projecten die aanspraak willen maken op de structurele begrotingsruimte. Om de te maken keuzes te ondersteunen wordt tijdens de afweging rondom de kadernota een afwegingskader gebruikt. Dit is nadrukkelijk geen blauwdruk voor de afweging, maar helpt het college om tot een integraal voorstel te komen. Op dit moment zijn er nog geen middelen besteed vanuit de RISA, maar vanaf het moment dat dit plaatsvindt zal hier ook binnen deze paragraaf over worden gerapporteerd.
Vooruitblik 2026 - 2029
Het college investeert de aankomende 4 jaar € 72 miljoen in de projecten in de onderstaande tabel, zoals in de Kadernota 2026-2029 opgenomen en overgenomen in de verschillende programma's in deze begroting.
Tabel: PR.01 Projecten binnen Langs Eem en Spoor (bedragen x € mln)
PROJECT | ONTWIKKEL-OPGAVE OMGEVINGSVISIE | INVESTERINGS-BEDRAG | DEEL-PROGRAMMA | START INVESTERINGSJAAR |
|---|---|---|---|---|
Doorfietsroute | Een stad met duurzame mobiliteit | 900 | 1.4 | 2027 |
1e fase raamwerk LES | Een stad met duurzame mobiliteit | 16.500 | 1.2 | 2027 |
Verplaatsing Brandweer | Een stad waarin voorzieningen meegroeien | 12.910 | 1.2 | 2027 |
Julianaplein | Een stad met duurzame mobiliteit | 800 | 1.4 | 2026 |
Amersfooortsestraat | Een stad met duurzame mobiliteit | 9.000 | 1.4 | 2028 |
Aanpak Hoevenlakense Bos | Een stad in een groene omgeving die water omarmt | 1.000 | 1.2 | 2026 |
Speelbos Grebbelinie | Een stad in een groene omgeving die water omarmt | 2.000 | 1.2 | 2026 |
Stationsstraat en Van Asch van Wijkcstraat | Een stad met duurzame mobiliteit | 10.000 | 1.4 | 2028 |
MIP-sport RISA | Een stad waarin voorzieningen meegroeien | 9.470 | 1.2 | 2026 |
Ongevalslocaties | Een stad met duurzame mobiliteit | 500 | 1.4 | 2026 |
Fietspaden veilig | Een stad met duurzame mobiliteit | 500 | 1.4 | 2026 |
Ecologische verbinding Coelhorst- Schothorst en Maleweteringen | Een stad in een groene omgeving die water omarmt | 5.000 | 1.2 | 2026 |
Vervolgfasecultuurpodia & stadhuislocatie | Een stad waarin voorzieningen meegroeien | 3.000 | 3.2 | 2026 |
TOTAAL | 71.580 |
Eerder is ook al € 880.000 aan investeringen toegezegd bij de vaststelling van het MIP-sport.
Onderstaande figuur geeft aan wat de structurele druk van deze investeringen op de begroting is, hoeveel van de beschikbare ruimte in de begroting voor investeringen vanuit de RISA wordt opgevuld met de kapitaallasten van deze investeringen. In de kapitaallasten is ook de omslagrente van 0,5% over 2026 verwerkt. Deze leidt in deze post tot een nadeel en in programma 5.1 tot een voordeel.
2026 | 2027 | 2028 | 2029 | |
|---|---|---|---|---|
Kapitaallasten | 0 | 358 | 1.886 | 2.557 |
Dekking | 1.000 | 3.000 | 4.500 | 6.000 |
De figuur laat zien dat er binnen de begroting nog ruimte is voor investeringen vanuit de RISA. Deze ruimte is op dit moment nog niet ingevuld, omdat verschillende projecten en ambities nog verder moeten worden uitgewerkt. De verwachting is dat de ruimte voor de aankomende vier jaar nog verder wordt opgevuld in toekomstige kadernota's. Het meerjarenbeeld laat duidelijk zien dat de middelen op middellange termijn wel degelijk nodig zijn, om verschillende ambities op het gebied van o.a. schaalsprong OV, cultuurpodium en raamwerk LES te kunnen vervullen. Kanttekening is dat de verwachting is dat niet alle middelen de aankomende jaren worden uitgegeven, maar wel op middellange termijn nodig zijn. Het voornemen van het college is deze middelen in de reserve RISA op te nemen; dit zal bij de betreffende jaarrekening of, als op voorhand bekend, via de begroting worden voorgelegd aan uw raad.
Reserve RISA
Op dit moment is de reserve RISA nog leeg. Omdat er pas vanaf 2026 middelen voor de RISA zijn opgenomen in de begroting, zal bij de jaarrekening 2026 voor het eerst de vraag voor liggen of middelen die vrij vallen uit de RISA worden opgenomen in de reserve. Voornemen is om de middelen die in deze reserve landen te gebruiken op het moment dat de RISA overvraagd wordt, voor grondaankopen of als er flexibiliteit nodig is op het moment dat we voor een subsidieaanvraag moeten cofinanciering. Wanneer grote investeringen in hetzelfde jaar komen, wat mogelijk is met grote projecten en programma’s zoals het cultuurpodium, MIP-sport, Langs Eem en Spoor en verschillende mobiliteitsprojecten, kunnen we door middel van de reserve een periode overbruggen totdat in de begroting voldoende structurele ruimte is gevonden.
Meerjarenbeeld
Naast de aankomende vier jaar wordt ook vooruitgekeken naar de periode tot 2040. Het meerjarenbeeld is essentieel voor het maken van de afweging dit jaar. Het is onderdeel van de overweging om middelen nu wel of niet uit te geven. Het meerjarenbeeld wordt gebaseerd op de doelen uit de omgevingsvisie en de concretiseringen die bekend zijn uit verschillende (omgevings)programma's en projecten.
Het beeld van de totaal benodigde investeringen is ongeveer €1200- €1300 miljoen. Na toekenning van de verschillende projecten uit de lijst in deze begrotingsparagraaf is hier nog ongeveer €600-€700 miljoen van ongedekt. Een groot deel van deze ongedekte investeringen zijn te vinden in deze omgevingsvisie opgaven:
- Een stad in een groene omgeving die water omarmt (bv verschillende investeringen in het kader van groen Groeit Mee en verwoord in het omgevingsprogramma Hoogland-West)
- Een stad met een duurzame mobiliteit (bv. Schaalsprong OV)
- Een stad waarin voorzieningen meegroeien (bv. Cultuurpodium)
Op dit moment past het meerjarenbeeld bij de €1,5 miljoen die jaarlijks structureel extra beschikbaar wordt gesteld binnen de begroting. Uiteraard is het jaarlijks noodzakelijk de €1,5 miljoen op te nemen in de nieuwe jaarschijf van de meerjarenbegroting. Het meerjarenbeeld blijft veel onzekerheden kennen. Op de lange termijn zijn er nog steeds verschillende PM posten en er zijn onzekerheden op bijvoorbeeld de thema's energietransitie en circulariteit. Wanneer onze rol als aanjager verandert naar actief investeren kunnen ook vanuit deze thema's investeringsvragen voortkomen die nu nog niet zijn voorzien.
Een uitgebreidere toelichting op het meerjarenbeeld is terug te vinden in de kadernota 2026-2029 .